İşitme kaybı, seslerin duyulmasında zorluk çekme durumudur buna bağlı olarak sesleri fark edebilmekte, ayırt etmekte, algılamak ve anlamakta da sıkıntılar oluşmaktadır. Özellikle çocuklarda işitme kayıplarının erken tanı ve tedavisi dil ve konuşma gelişimi açısından büyük önem taşımaktadır, yetişkinlerde de işitme kaybı yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemektedir.
İşitme kaybının miktarını belirlemek için işitme kaybı derecelerine göre sınıflandırılmaktadır. İşitme kaybı derecesi kişiden kişiye değişiklik gösterir. İşitme kaybı dereceleri, kişinin konuşmaları ve çevresel sesleri ne kadar duyabildiğine göre belirlenir. Bu yazıda işitme kaybı derecelerini, her derecenin özelliklerini ve günlük yaşamda nasıl etkiler yarattığını ele alacağız.
- Normal İşitme
Duyma Aralığı: -10 / 15 dB HL (desibel HL )
Özellikler: Normal işitme yetisine sahip bireyler, fısıltıdan normal konuşma seslerine kadar her tür sesi net bir şekilde duyabilir ve anlayabilirler. Bu kişilerin günlük iletişimde veya çevresel sesleri algılamada bir sorunu yoktur. - Çok Hafif İşitme Kaybı
Duyma Aralığı: 16 /25 dB HL
Özellikler: Çok hafif işitme kaybı olan bireyler, özellikle kalabalık veya gürültülü ortamlarda düşük sesli konuşmaları kaçırabilir ayırt edebilmekte zorluk yaşayabilirler. Yüz yüze konuşmalar genellikle sorun yaratmaz ancak arka plan gürültüsünün olduğu durumlarda dikkat kesilmeleri gerekebilir. - Hafif Derecede İşitme Kaybı
Duyma Aralığı: 26/40 dB HL
Özellikler: Hafif derece kayıplı bireylerde konuşma anlaşılırlığında düşüş belirgin olarak gözlenmektedir. Dinleme eforu azalmakla birlikte sesin lokalizasyonu(yönünü tayin etme) zorlaşmaktadır. Çocuklarda ek olarak bu durum dil gelişimi, akademik performans, psikososyal ve duygusal sağlık konularında olumsuz faktörlere neden olabilmektedir. Hafif derece işitme kaybı olan bireyler odyolojik takiplerini düzenli olarak yaptırmalıdırlar.
4.Orta derece İşitme Kaybı
Duyma Aralığı: 41/55 dB HL
Özellikler: Orta derecede işitme kaybı olan bireyler, orta ses seviyesindeki konuşmaları anlamakta zorlanırlar. Bu derecedeki kayıpta duyuyorum ama anlamıyorum, konuşmaları ayırt edemiyorum, sesler kısık geliyor gibi şikayetler artık çok artmıştır. Telefon görüşmeleri, televizyon izleme gibi günlük aktivitelerde de zorlanabilirler ayrıca bu kayıp derecesine sahip bireyler kendi sesini duymakta zorluk yaşadığından konuşması bozulmuş ve ses kalitesi düşmüştür. İşitme cihazları bu bireylerin daha iyi iletişim kurmasına yardımcı olur.
- Orta-İleri Derecede İşitme Kaybı
Duyma Aralığı: 56/70 dB HL
Özellikler: Bu işitme kaybı seviyesindeki bireyler, karşılıklı konuşma sırasında kişinin yüzü görmek ister ve farkında olunmadan dahi dudak okunmaya çalışır. İşitme cihazı veya başka bir işitsel destek olmadan günlük iletişim kurmak oldukça zordur. Gürültülü ortamlarda konuşma sesinin varlığını algılayabilmek çok daha güç haldedir. - İleri Derecede İşitme Kaybı
Duyma Aralığı: 71/90 dB HL
Özellikler: İleri derecede işitme kaybı yaşayan kişiler, yüksek sesli konuşmaları bile duymakta zorlanırlar. Hastanın yaşadığı iletişimsel zorlukları yakın çevresi de paylaşır. Yüksek kazanç sağlayan işitme cihazları veya koklear implant gibi daha ileri teknolojiler ile müdahaleler gereklidir. - Çok İleri Derecede İşitme Kaybı
Duyma Aralığı: 91 dB HL ve üstü
Özellikler: Bu dereceye sahip bireyler, yüksek kazançlı işitme cihazı kullanarak bile sesleri algılamakta çok zorlanabilir. Koklear implantlar ve alternatif iletişim yöntemleri, bu kişilerin sosyal iletişimi sürdürmesi için büyük önem taşır. İşitme kaybı bu derecede olan bireyler için dudak okuma ve işaret dili gibi görsel iletişim teknikleri oldukça yardımcı olabilir.
İşitme Kaybı Yaşam Kalitesini Nasıl Etkiler?
İşitme kaybı sadece duyusal bir eksiklik değildir beraberinde sosyal ve duygusal etkileri de beraberinde getirir. Konuşmayı anlamada zorlanmak dinleme eforunu da etkiler, bilişsel ve dikkat kullanımı becerisi kullanımının artmasına neden olur bu da yüksek stres ve yorgunluk getirir. Özellikle ileri derecedeki işitme kaybı, kişinin sosyal hayatında, eğitim sürecinde ve iş yaşamında zorluklar yaşamasına neden olur. İşitme kaybı yaşayan kişilerde sosyal izolasyon, depresyon ve özgüven kaybı gibi psikolojik etkiler de görülebilir.
İşitme Kaybıyla Başa Çıkma Yolları
İşitme kaybı tanısı alan bireyler için işitme cihazları, koklear implantlar, işitsel terapiler ve işaret dili öğrenmek gibi birçok çözüm bulunmaktadır. Bu çözümler sayesinde işitme kaybı yaşayan bireyler, iletişim becerilerini artırabilir ve günlük yaşamlarını daha rahat sürdürebilirler.
Çocuklarda işitme cihazı kullanımına ek olarak sınıf modifikasyonu ve FM sistemler önerilir. Sınıf modifikasyonunda çocuğun öğretmene yakın ve gürültü kaynaklarından uzak bir şekilde oturmasıyla birlikte konuşmayı ayırt etmesinin iyileşmesi sağlanır. Sınıf içi döşemelerin akustik olarak değerlendirilmesi de yankılanmanın azaltılmasına katkı sağlar ve çocuk için ses netliği artar. FM sistemler de sinyaller radyo dalgaları vasıtasıyla çocuğun cihazına iletilir. Bu şekilde sinyal gürültü oranı iyileştirilir özellikle hafif dereceli kayıplarda konuşmayı anlama becerilerinde belirgin bir iyileşme görülür. İşitme cihazının düzenli bir şekilde kullanımı bahsedilen yardımcı sistemlerle de desteklenebilir.